Trò chơi điện tử ngày nay xoay quanh việc tiến bộ theo một cách nào đó, và hầu hết không thể hoàn thành chỉ trong một phiên chơi. Vì vậy, việc “lưu” tiến độ và tiếp tục chơi sau mà không cần bắt đầu lại từ đầu là điều hoàn toàn hợp lý. Khả năng lưu game là một tính năng mà chúng ta coi là hiển nhiên ngày nay, nhưng nếu bạn đã từng chơi một số game retro, bạn có thể nhận ra rằng sự tiện lợi này không phải lúc nào cũng phổ biến, hoặc cho phép bạn “đánh dấu” tiến trình chơi game của mình mọi lúc mọi nơi. Hãy cùng tinnhanhcongnghe.com du hành ngược dòng thời gian để khám phá cách chúng ta đạt được “thiên đường” lưu trữ đám mây như ngày nay.
Kỷ Nguyên Khai Sáng: Khi Game Không Có Lưu Trữ
Trong những ngày đầu của ngành công nghiệp game, khái niệm “lưu game” không thực sự có ý nghĩa. Ý tưởng chính là chơi cho đến khi bạn đạt màn hình “game over” và sau đó đăng điểm số cao của mình. Bản thân điểm số đó chính là tiến độ bạn đã đạt được. Vì vậy, về cơ bản, có một hệ thống lưu trữ ở chỗ điểm số và tên viết tắt của bạn là bằng chứng cho tiến trình của bạn — cho đến khi máy arcade bị tắt!
Khi các máy console gia đình lần đầu tiên xuất hiện, chúng về cơ bản đã sao chép triết lý thiết kế game của arcade. Các trò chơi ngắn, đơn giản và tập trung vào việc bạn có thể chơi đi chơi lại, cải thiện kỹ năng theo thời gian và đạt được điểm số cao hơn. Do đó, không cần lưu tiến độ, vì bản thân các trò chơi không yêu cầu điều đó.
Tay cầm arcade 8BitDo chơi Street Fighter 2 trên Nintendo Switch OLED, gợi nhớ game thùng
Với sự phức tạp hơn của các tựa game console, đặc biệt là bắt đầu từ kỷ nguyên 8-bit của NES và Sega Master System, việc một người hoàn thành trò chơi trong một lần ngồi là điều không tưởng. Thật vậy, toàn bộ khái niệm về các game “khó kiểu NES” xuất phát từ việc kéo dài thời gian chơi bằng độ khó cao, bởi vì các băng game cartridge không có nhiều không gian lưu trữ.
Hệ Thống Mật Khẩu: Bước Đệm Đầu Tiên
Vậy nếu không có bộ nhớ để lưu trữ tiến trình của bạn, làm thế nào bạn có thể quay lại sau và tiếp tục trò chơi? Câu trả lời là sử dụng hệ thống mật khẩu. Khi bạn sẵn sàng rời khỏi trò chơi và tắt console, bạn sẽ viết ra một mật khẩu. Các mật khẩu này thường được game cung cấp tại các điểm quan trọng, chẳng hạn như đầu hoặc cuối một cấp độ. Lần tới khi bạn bắt đầu trò chơi, bạn sẽ vào màn hình mật khẩu, nhập mật khẩu và chuyển thẳng đến phần đó của trò chơi.
Với những trò chơi mà điểm bắt đầu của một cấp độ là giống nhau cho mọi người, thì mật khẩu sẽ luôn như nhau. Tuy nhiên, trong một trò chơi như Rock n’ Roll Racing (mà nhiều người vẫn chơi trên Switch ngày nay), mọi thứ trở nên phức tạp hơn.
Bìa game Blizzard Arcade Collection, tập hợp các trò chơi cổ điển
Vì bạn có một chiếc xe cụ thể, với một số tiền nhất định và sự kết hợp độc đáo của các nâng cấp, cùng với các phần tiến độ độc đáo khác, mật khẩu không thể cố định. Đây là một ví dụ về mật khẩu lưu game trong Rock n’ Roll Racing:
Mật khẩu lưu game từ trò Rock n' Roll Racing trên SNES, minh họa hệ thống mật khẩu phức tạp
Mỗi số hoặc chữ cái trong mật khẩu này đại diện cho một giá trị cụ thể, chẳng hạn như số tiền bạn có, loại xe bạn đang lái và những nâng cấp bạn đã mua.
Tất nhiên, hệ thống mật khẩu tương đối dễ bị khai thác và thậm chí còn dễ chia sẻ hơn. Vì vậy, các tạp chí thường xuất bản mật khẩu dưới dạng “mã gian lận” (cheats) mà bạn có thể bắt đầu trò chơi với số mạng tối đa, hoặc bỏ qua các cấp độ nếu muốn.
Pin Dự Phòng: Lưu Trữ Trực Tiếp Trên Cartridge
Bước tiếp theo trong sự tiến hóa của việc lưu game là hệ thống lưu bằng pin dự phòng. Trong giai đoạn chuyển tiếp này, một số game được phát hành dưới cả hai hình thức: một phiên bản sử dụng mật khẩu và một phiên bản khác với khả năng lưu trữ nội bộ trên chip SRAM đặc biệt bên trong cartridge. Do đó, cả mật khẩu và pin dự phòng đã tồn tại song song trong một thời gian khá dài.
Game Chrono Trigger trên máy Super Famicom (SNES), minh họa cartridge có pin lưu trữ
Lưu bằng pin dự phòng rất tiện lợi vì bạn không cần phải bận tâm ghi lại hoặc nhập các mật khẩu dài dòng, và nó cũng có nghĩa là dữ liệu lưu game sẽ đi theo cartridge. Vì vậy, nếu bạn mang game Zelda của mình đến nhà bạn bè, bạn có thể tiếp tục chơi từ nơi đã dừng lại. Đây là một kỷ nguyên mà các công ty game thích đưa các linh kiện phần cứng riêng lẻ vào mỗi cartridge. Thậm chí có những cartridge còn có chip đồ họa chuyên dụng được tích hợp trong mỗi bản sao của trò chơi!
Máy chơi game Nintendo SNES kết nối TV CRT và nhiều cartridge game, thể hiện thời kỳ cartridge có chip riêng
Hệ thống này hoạt động tốt, nhưng lỗi lớn nhất là tính chất dễ bay hơi của SRAM. Bộ nhớ này cần một nguồn điện liên tục để duy trì thông tin bên trong. Nếu pin hết hoặc bị tháo ra, các file lưu sẽ biến mất. Tuy nhiên, các cartridge và pin bên trong đã tồn tại đáng kinh ngạc. Có rất nhiều game cartridge đã qua sử dụng vẫn giữ được dữ liệu lưu từ 30 năm trước hoặc hơn, nhưng cuối cùng chúng sẽ hỏng. Tất nhiên, pin có thể được thay thế, nhưng cần một thao tác đặc biệt để thay pin mà vẫn giữ nguyên dữ liệu lưu. Hoặc, bạn có thể sử dụng một thiết bị đọc cartridge đặc biệt để sao lưu các file lưu trước khi thay pin.
Thiết bị XBERSTAR Flash Boy 3.1 để sao lưu ROM và file save của Game Boy, Game Boy Advance
Thẻ Nhớ và Bộ Nhớ Ngoài: Thời Đại Đĩa Quang Lên Ngôi
Cuối cùng, các nhà sản xuất console nhận ra rằng có lẽ thay vì bao gồm bộ nhớ trong mỗi bản game, nên có một không gian lưu trữ thống nhất trên console. Thực tế thì điều xảy ra là các console đã chuyển sang phương tiện quang học, bắt đầu với đĩa CD-ROM khiêm tốn. Phần “ROM” có nghĩa là bạn không thể ghi dữ liệu lên đĩa, vì vậy bạn cần một cách khác để lưu trò chơi của mình. Các trò chơi đã trở nên quá phức tạp để sử dụng hệ thống mật khẩu, vì vậy chúng ta có thẻ nhớ (memory card).
Đĩa game Dragon Quest VII trong máy console Sony PlayStation, tượng trưng cho kỷ nguyên đĩa quang và thẻ nhớ
Các console như PlayStation đời đầu có hai khe cắm thẻ nhớ, và bạn có thể lưu trò chơi vào thẻ, tháo ra, mang đến nhà bạn bè và nói chung là quản lý, chia sẻ và sao chép dữ liệu lưu dễ dàng. Hơn hết, những thẻ này sử dụng bộ nhớ không bay hơi (non-volatile memory), vì vậy bạn không cần phải giữ chúng “sống” bằng pin nội bộ.
Mặc dù PlayStation có giá khá hấp dẫn, nhưng nó không đi kèm thẻ nhớ trong hộp! Vì vậy, giá “thực” của một PS1 thực sự bao gồm cả thẻ nhớ, trừ khi bạn chỉ chơi các phiên bản chuyển thể từ game thùng.
Hệ thống NEO GEO của SNK thậm chí còn cung cấp một thẻ nhớ hoạt động được cả trong máy arcade và tại nhà. Bạn có thể bắt đầu một trò chơi tại arcade, lưu tiến độ và tiếp tục trên console NEO GEO AES của mình, vốn sử dụng cùng phần cứng với hệ thống MVS của arcade.
Ổ Cứng và Bộ Nhớ Trong: Tiêu Chuẩn Mới Của Console Hiện Đại
Theo lời giải thích của YouTuber MVG, khi Xbox đời đầu ra mắt, nó là console đầu tiên đi kèm với ổ cứng bắt buộc. Trong khi PS2 có tùy chọn ổ cứng, nó chỉ được sử dụng cho các trò chơi cụ thể chứ không phải để lưu game.
Vì console có ổ cứng tích hợp, điều đó có nghĩa là bạn có thể lưu trò chơi của mình ngay trên console khi vừa mở hộp. Ngoài ra, bạn có thể cài đặt các phần của trò chơi để có hiệu suất tốt hơn, tải xuống DLC, nhận các bản vá game và tất cả các tiện ích hiện đại khác mà chúng ta mong đợi ngày nay. Sau Xbox đời đầu, hầu hết các nhà sản xuất console lớn đều xuất xưởng console với bộ nhớ trong tích hợp, và thậm chí còn cho phép mở rộng.
Ảnh cận cảnh máy chơi game Sony PlayStation 3, đại diện cho thế hệ console có ổ cứng tích hợp
Xbox đã đi tiên phong trong việc đưa ổ cứng thành tiêu chuẩn cho console, mang lại khả năng lưu trữ và quản lý game tiện lợi hơn rất nhiều. Với dung lượng lớn, người chơi có thể thoải mái lưu nhiều tựa game, bản mở rộng và dữ liệu cá nhân mà không lo thiếu không gian.
Bảng xếp hạng với Xbox One ở trung tâm, cùng Xbox Series và Xbox đời đầu mờ phía sau, minh họa sự tiến hóa của Xbox và bộ nhớ trong
Lưu Trữ Đám Mây và Đồng Bộ Đa Nền Tảng: Tương Lai Trong Tầm Tay
Giờ đây, khi tất cả các console và PC đều có kết nối mạng, việc sao lưu các file lưu game của bạn lên một tài khoản trực tuyến đã trở nên bình thường. Trên console, tính năng này thường thu phí (ngoại trừ Xbox), và trên PC thì thường miễn phí. Dù bằng cách nào, dữ liệu lưu của bạn vẫn an toàn ngay cả khi console hoặc PC của bạn bị hỏng hoàn toàn.
Bạn có thể tự hỏi PC nằm ở đâu trong lịch sử lưu game này, nhưng sự thật là các máy tính gia đình luôn có một số dạng bộ nhớ có thể ghi được. Các game PC đời đầu thường cho phép bạn lưu trực tiếp vào cùng đĩa mềm mà game được cài trên đó — hoặc yêu cầu bạn lắp một đĩa lưu riêng biệt. Khi ổ cứng trở nên phổ biến vào cuối những năm 1980 và đầu những năm 90, việc xử lý file lưu trở nên liền mạch hơn. Các game như Doom, Baldur’s Gate và Civilization đã tận dụng triệt để các hệ thống lưu/tải linh hoạt.
Logo PlayStation Plus cùng một số tựa game, biểu tượng của dịch vụ lưu trữ đám mây và đồng bộ game
Khả năng lưu trữ tiến độ trò chơi là một bước phát triển then chốt trong việc tạo ra các trò chơi sâu sắc hơn, tinh vi hơn và dài hơn. Nếu không có bất kỳ hình thức lưu game nào, tất cả chúng ta có lẽ vẫn đang chơi Pong. Tuy nhiên, cũng không có gì sai với việc chơi Pong!
Tính năng lưu game đã đi một chặng đường dài, từ những mảnh giấy ghi mật khẩu đến các máy chủ đám mây mạnh mẽ, đảm bảo rằng trải nghiệm chơi game của chúng ta luôn được bảo toàn và phát triển không ngừng.
Bạn nghĩ hệ thống lưu game nào là đột phá nhất? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn trong phần bình luận bên dưới!
