Mật khẩu từ lâu đã là tuyến phòng thủ đầu tiên và quan trọng nhất để bảo vệ các dịch vụ trực tuyến mà chúng ta sử dụng hàng ngày. Tuy nhiên, áp lực ngày càng tăng từ các cuộc tấn công của tin tặc đã buộc chúng ta phải tạo ra những mật khẩu ngày càng phức tạp, khó nhớ. Điều này dẫn đến một câu hỏi: Liệu có cách nào tốt hơn để đăng nhập mà không cần phải ghi nhớ một chuỗi ký tự khó hiểu? Cụm mật khẩu (Passphrase) chính là câu trả lời, mang đến sự kết hợp hoàn hảo giữa bảo mật và tính tiện lợi cho người dùng công nghệ.
Passphrase là gì? Khái niệm cơ bản về cụm mật khẩu
Passphrase, hay còn gọi là cụm mật khẩu, về cơ bản có chức năng tương tự như một mật khẩu thông thường. Điểm khác biệt nằm ở cấu trúc: thay vì là một chuỗi ngẫu nhiên gồm chữ cái, số và ký tự đặc biệt, Passphrase được tạo thành từ một chuỗi các từ.
Ví dụ, một cụm mật khẩu mạnh có thể là “thuvien-cahoi-songhong-maytinh”. Sự kết hợp của nhiều từ, dù không quá phức tạp về mặt ký tự, nhưng lại tạo nên một độ dài ấn tượng, từ đó tăng cường đáng kể tính bảo mật.
Sức mạnh của cụm mật khẩu: Yếu tố nào tạo nên một Passphrase an toàn?
Một cụm mật khẩu, cũng giống như mật khẩu truyền thống, dựa vào hai yếu tố chính để xác định sức mạnh: độ dài và độ phức tạp.
Độ phức tạp đề cập đến số lượng loại ký tự khác nhau có trong mật khẩu, ví dụ như chữ hoa, chữ thường, số và ký hiệu. Trên thực tế, chúng ta thường chỉ giới hạn ở bốn loại này, và một số ký tự đặc biệt thường bị loại trừ vì có thể gây ra vấn đề khi đưa vào chương trình máy tính.
Độ dài thì đơn giản hơn—đó chính là tổng số ký tự tạo nên mật khẩu.
Nếu bạn đang thắc mắc: “Chờ đã! Chẳng phải cụm từ dễ tạo mật khẩu yếu sao?” thì câu trả lời là “tùy trường hợp”.
Nếu bạn chọn một cụm từ nổi tiếng, chẳng hạn như lời bài hát phổ biến hoặc một câu nói kinh điển, nguy cơ bị tấn công là tương đối cao. Tuy nhiên, tình hình sẽ hoàn toàn khác nếu bạn chọn các từ ngẫu nhiên.
Hãy giả sử một người nói tiếng Việt trung bình biết khoảng 25.000 từ. Nếu họ chọn một cụm mật khẩu dài 4 từ, điều đó có nghĩa là có 25.000 x 25.000 x 25.000 x 25.000 tổ hợp khác nhau, tương đương khoảng một trăm triệu tỉ (10^17) khả năng.
Nếu chỉ sử dụng phương pháp tấn công từ điển để cố gắng đoán cụm mật khẩu này, bạn sẽ mất một khoảng thời gian cực kỳ dài. Tất nhiên, tính bảo mật của phương pháp này cũng phụ thuộc rất nhiều vào những từ bạn chọn. Nếu bạn chọn toàn những từ có hai chữ cái, cụm mật khẩu của bạn sẽ dễ bị tấn công vét cạn hơn nhiều so với việc chọn những từ có sáu chữ cái trở lên.
Cách chọn cụm mật khẩu (Passphrase) hiệu quả và an toàn
Để chọn một cụm mật khẩu mạnh, hãy đảm bảo đáp ứng các tiêu chí sau:
- Sử dụng ít nhất bốn từ, nhưng càng nhiều càng tốt.
- Đảm bảo mỗi từ dài tối thiểu 4 chữ cái, và số lượng chữ cái trung bình trên mỗi từ nên cao hơn.
- Bạn phải chọn các từ ngẫu nhiên từ một cuốn từ điển.
Hầu hết các trình quản lý mật khẩu hiện đại đều có khả năng tạo cụm mật khẩu tích hợp sẵn. Ngoài ra, các dịch vụ như Bitwarden cũng cung cấp công cụ tạo cụm mật khẩu trực tuyến tiện lợi.
Trình tạo cụm mật khẩu ngẫu nhiên Bitwarden giúp người dùng tạo Passphrase mạnh và an toàn.
Những lỗi thường gặp khi tự tạo Passphrase bạn cần tránh
Nếu bạn không sử dụng công cụ tạo ngẫu nhiên để tạo cụm mật khẩu, có một vài cạm bẫy phổ biến mà bạn thực sự cần tránh.
Không dùng từ quá ngắn
Nếu bạn chọn ngẫu nhiên một cụm mật khẩu bốn từ từ tất cả các từ trong tiếng Việt, bạn có thể sẽ nhận được một cụm khá khó bị tấn công vét cạn, ước tính sẽ mất hàng năm hoặc thậm chí hàng thập kỷ để giải mã.
Tuy nhiên, nếu bạn không chọn ngẫu nhiên, câu chuyện sẽ rất khác. Các từ ngắn sẽ là điểm yếu của bạn. Ví dụ, nếu tôi chọn cụm từ “anh-be-to-me”, tôi sẽ gặp rắc rối. Một mật khẩu chỉ dài 8 ký tự (được tạo từ một tập hợp chỉ 26 chữ cái) không an toàn. Một cụm mật khẩu được tạo thành từ toàn những từ hai chữ cái còn tệ hơn, vì chỉ có khoảng 130 từ hai chữ cái trong tiếng Việt. Một tin tặc có năng lực với phần cứng tốt có thể bẻ khóa một cụm mật khẩu như vậy trong vòng chưa đầy một ngày—thậm chí chỉ vài giờ.
Tránh lời bài hát nổi tiếng
Lời bài hát dễ nhớ, thường mang tính cá nhân, và bạn có thể bị cám dỗ sử dụng một đoạn trong bài hát yêu thích làm cụm mật khẩu của mình. Tuy nhiên, bạn chắc chắn không nên làm vậy. Có những chương trình chuyên dụng được thiết kế để tấn công vét cạn mật khẩu bằng cách sử dụng các cụm từ phổ biến từ âm nhạc, khiến cụm mật khẩu dựa trên lời bài hát của bạn dễ bị tấn công hơn so với bình thường.
Hạn chế các trích đoạn phim/sách nổi tiếng
Tương tự như các chương trình được thiết kế để bẻ khóa cụm mật khẩu lấy cảm hứng từ âm nhạc, các loại chương trình tương tự cũng dễ dàng được điều chỉnh để tấn công các câu thoại nổi tiếng từ sách, truyền hình hoặc phim ảnh. Theo nguyên tắc chung, nếu hầu hết mọi người đều quen thuộc với cụm từ đó, thì nó quá phổ biến để sử dụng làm cụm mật khẩu.
Không sử dụng thông tin cá nhân
Mặc dù bạn có thể bị cám dỗ sử dụng một cụm từ như “SinhNamChinMuoiMot” làm cụm mật khẩu của mình, nhưng bạn có lẽ không nên. Nếu bạn không may rơi vào tình huống ai đó đang cố gắng giải mã mật khẩu của riêng bạn một cách có chủ đích, thì các thông tin tiểu sử cá nhân về bạn thường là một lựa chọn tồi cho mật khẩu hoặc cụm mật khẩu.
Passphrase: Giải pháp tối ưu cho việc ghi nhớ mật khẩu
Ưu điểm lớn nhất của cụm mật khẩu chính là chúng dễ nhớ hơn nhiều so với các mật khẩu phức tạp. Nếu bạn gặp khó khăn trong việc ghi nhớ cụm mật khẩu của mình, có hai mẹo mà nhiều người đã áp dụng thành công:
- Gán cụm mật khẩu vào một giai điệu hoặc vần điệu: Hãy ngân nga hoặc đọc theo giai điệu đó đôi khi. Bạn có thể sẽ thấy mình vô thức ngân nga khi nhập cụm mật khẩu, nhưng điều này sẽ giúp việc ghi nhớ dễ dàng hơn.
- Tạo một câu chuyện: Hãy tạo một câu chuyện ngắn gọn, mạch lạc kết hợp các từ trong cụm mật khẩu (theo đúng thứ tự). Điều này có thể giúp bạn ghi nhớ chuỗi từ tốt hơn.
Hãy nhớ rằng, một cụm mật khẩu mạnh chỉ là một phần của hệ thống bảo mật tốt. Bất kể mật khẩu của bạn mạnh đến đâu, bạn vẫn nên luôn thiết lập xác thực hai yếu tố (2FA) cho tất cả các dịch vụ quan trọng của mình để tăng cường bảo vệ tài khoản một cách toàn diện.
Tài liệu tham khảo
- How-To Geek. (N.D.). How to Protect Your Organization Against Password Dictionary Attacks.
- Bitwarden. (N.D.). Password Generator.
- How-To Geek. (N.D.). Accounts You Must Always Protect with Two-Factor Authentication.
